Działanie układu hormonalnego, a przede wszystkim jego zaburzenia, nie są zagadnieniami prostymi. Na analityce medycznej uczą jedynie typowych odchyleń od normy, typowych przyczyn i typowych zależności między działaniem gruczołów, a wydzielaniem przez nich hormonów. Nie mówi się, że kondycja psychiczna, fizyczna, otoczenie, dieta mają ogromne znaczenie w regulacji hormonalnej. Jeżeli poziom hormonów się zmienia to dlatego, że zadziałał bodziec i przyczyną nie zawsze jest bak jodu w przypadku tarczycy, czy stan zapalny wywołujący Hashimoto czy chorobę Gravesa Basedowa lub nieprawidłowość w podwzgórzu czy przysadce mózgowej.
Sądzę, po rozmowach z pacjentami, że gro osób z chorobami tarczycy jest nieprawidłowo leczona. Myślę, że lekarze endokrynolodzy traktują temat pobieżnie i widzą tylko gruczoły i hormony, nie człowieka, który ma stresującą pracę, odżywia się fatalnie lub ma np. problem z jelitami, czy inną chorobę współistniejącą (zwykle z autoagresji).
Coraz częściej gabinet dietetyczny odwiedzają osoby z Hashimoto lub z chorobą Gravesa Basedowa. Niestety żadna z tych osób nie była kierowana do gabinetu dietetycznego przez endokrynologa.
Wsparcie w tym zakresie i dużą rolę odgrywają fundacje i stowarzyszenia, które poprzez działalność dydaktyczną skupiającą specjalistów medycyny funkcjonalnej, pomagają chorym z bardzo dobrym rezultatem np. Fundacja JakMotyl, Klub Medycyny Funkcjonalnej.
Cykliczne kompendium wiedzy
Postanowiłam zrobić cykliczne kompendium wiedzy na temat chorób tarczycy, z nastawieniem na chorobę Hashimoto, Gravesa Basedowa, zagadnień nadczynności, niedoczynności, gruczołów, hormonów, interpretacji wyników, leczniczych diet.
Aby wystartować rozwinę kilka zagadnień. Pewne rzeczy będą proste, będą zagadnienia też trudniejsze, wymagające większej uwagi. Na końcu niektórych wpisów, będą podsumowania, aby zebrać materiał i ułatwić przyswojenie wiedzy.
Wpisy będą krótkie. Niektóre zagadnienia będą napisane ogólnie, inne bardziej wnikliwie.
Na zakończenie cyklu o tarczycy, podam literaturę.
Gruczoły
Gruczoły dokrewne (tarczyca, trzustka, nadnercza…) należą do układów regulacyjnych, podobnie jak układ immunologiczny i nerwowy. Gruczoły dokrewne są organami, które nie mają przewodów wyprowadzających. Wytwarzane przez nie hormony przenikają bezpośrednio do krwi, limfy, płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu międzykomórkowego.
O tym ile i jakiego hormonu potrzebuje nasz organizm, decyduje centrum dowodzenia, czyli przysadka mózgowa, kontrolowana przez podwzgórze. Do przysadki docierają informacje o zapasach hormonów i ich niedoborze. O tym, czy ilość hormonów jest wystarczająca, decyduje podwzgórze. Jeśli któregoś brakuje, wydaje rozkaz przysadce, by zaczęła wydzielać hormon stymulujący, który pobudzi konkretny gruczoł do wzmożonej pracy. Jeżeli czegoś jest za dużo, podwzgórze mówi „stop”.
Regulacja wydzielania hormonów tarczycy oparta jest więc o sprzężenie zwrotne ujemne, czyli podwzgórze wysyła informacje do przysadki, ta do gruczołów obwodowych a one z kolei do podwzgórza. Tworzy się, coś w rodzaju pętli.
Hormony
Hormony działają jak posłańcy, umożliwiając komunikację między narządami, aby wszystkie układy organizmu współdziałały w sposób harmonijny. Hormony, podobnie zresztą jak enzymy, nasilają jakąś reakcję, bądź osłabiają i każdy z nas jest pod ich wpływem.
Pod względem czynnościowym wyróżniamy:
hormony uwalniające (liberyny), które wydzielane są w podwzgórzu (mózgu), regulują one syntezę (powstanie) i wydzielanie hormonów tropowych przysadki (w innej części mózgu),
hormony tropowe, wytwarzane i wydzielane przez przysadkę regulują wytwarzanie i wydzielanie przez gruczoły dokrewne obwodowe,
hormony obwodowe, wytwarzane przez obwodowe gruczoły dokrewne (np. tarczycę), działające na komórki docelowe.
Wyniki badań laboratoryjnych poziomu hormonów sugerują, w którym miejscu nastąpiło zakłócenie w ich wydzielaniu. Znalezienie źródła, umożliwia prześledzenie różnych wariantów toczących się zmian i przeciwdziałanie im.
Gdy mamy nieprawidłowe wydzielanie hormonów tarczycy, mówimy o:
-pierwotnej nadczynności, gdy proces chorobowy toczy się w samym gruczole (tarczycy) w wyniku jego przerostu lub nowotworu i hormony wytwarzane są w nadmiarze.
lub
-wtórnej nadczynności, gdy proces chorobowy toczy się w przysadce lub podwzgórzu powodując nadmierne pobudzenie zdrowego gruczołu (zdrowej tarczycy) do produkcji hormonów.
Tak samo przedstawia się obraz z niedoczynnością, ale tutaj mamy do czynienia ze zmniejszeniem się wydzielania hormonów.
Do czego służy tarczyca
Wydziela trzy hormony: tyroksynę (T4), trójjodotyroninę (T3) i kalcytoninę. Ta ostatnia ma jednak marginalne znaczenie w porównaniu z T3 i T4.
Tarczyca przede wszystkim reguluje przemianę materii – naszą wagę, energię i ruchliwość oraz równowagę niektórych składników mineralnych we krwi (wapnia i fosforu), pośrednio wpływając też na pracę serca. Już w czasie życia płodowego tarczyca wpływa na rozwój mózgu nienarodzonego dziecka, na początku poprzez hormony matki. Dlatego niedoczynność tarczycy matki spodziewającej się dziecka może być sporym problemem.
W pierwszych dwóch latach dziecka, hormony tarczycy wpływają na dalszy rozwój jego mózgu. Niedobór hormonów tarczycy może wpłynąć na trwały niedorozwój umysłowy.
W Polsce obowiązują badania przesiewowe w kierunku wrodzonej hipotyreozy, czyli wrodzonej niedoczynności tarczycy.
Dzięki tarczycy rośniemy, dojrzewamy, mamy sprawność intelektualną, dobry nastrój, wyregulowaną prace serca, jelit oraz niektórych mięśni.
Ogólnie ujmując, hormony tarczycy usprawniają aktywność życiową.
c.d.n.
